Ý nghĩa
Ngày giỗ Thường hay còn được gọi là “Cát Kỵ”, đó là ngày giỗ của người quá cố kể từ năm thứ ba trở đi.
Ngày giỗ này của người quá cố sẽ được duy trì đến hết năm đời. Ngoài năm đời người ta tin rằng vong linh người quá cố đã siêu thoát hay đầu thai trở lại nên không cần thiết phải cúng giỗ nữa.
Nếu như giỗ Tiểu Tường và giỗ Đại Tường là lễ giỗ trong vòng tang, còn mang nặng những xót xa, tủi hận, bi ai thì ngày giỗ Thường lại là ngày của con cháu nội ngoại xum họp tưởng nhớ người đã khuất.
Đây là dịp để con cháu hai họ nội, ngoại tề tựu họp mặt đông đủ. Những dịp như thế cũng là dịp để mọi người trong gia đình, dòng họ gặp nhau thêm phần thăm viếng sức khỏe cộng đồng gia đình, dòng họ.
Sắm lễ
Vào ngày Cát Kỵ lễ cúng cũng giống như mọi giỗ khác với đầy đủ: Hương, hoa, quả, phẩm oản, vàng mã và mâm lễ mặn gồm có xôi, gà, các món cơm canh... Thường thì trong ngày Cát Kỵ, người ta chỉ mời những người trong gia đình họ tộc đến dự (diện mời không rộng như hai giỗ trước).
Theo tục xưa, trước ngày trọng giỗ như: giỗ ông, bà, cha, mẹ, vợ, chồng còn có lễ Tiên Thường. Tiên Thường là ngày trước giỗ. Trong ngày Tiên Thường người đứng giỗ phải làm lễ báo với Thổ Thần để xin phép cho hương hồn người được cúng giỗ về phối trường và cho phép vong hỗn nội ngoại Gia tiên nhà mình về cùng dự giỗ. Sau đó, gia chủ ra mộ người được hưởng giỗ để làm lễ mời Tiên linh về dự giỗ, đồng thời các con cháu sửa sang đắp lại mộ phần. Từ sáng ngày Tiên Thường, gia chủ đã phải lau chùi bàn thờ, bầy biện lễ vật của gia chủ và người gửi giỗ.
Trong ngày Tiên Thường, gia chủ phải làm hai lễ: lễ cúng yết cáo Thổ Thần và lễ cáo Gia tiên với: hương, hoa, quả phẩm oản, tiền vàng, trầu, rượu, lễ mặn cúng dâng và khấn theo văn khấn:
Các bài văn khấn ngày giỗ thường
Văn khấn thổ thần, táo quân, long mạch và các vị thần linh ngày Tiên Thường
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Kính lạy: Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Kính lạy: Các ngài thần linh cai quản trong xứ này.
Hôm nay là ngày..... tháng...... năm............ Ngày trước giỗ - Tiên Thường
Tín chủ con là........................
Ngụ tại........................
Nhân ngày mai là ngày giỗ của........................
Chúng con cùng toàn thể gia quyến tuân theo nghi lễ, sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng. Trước án toạ Tôn thần cùng chư vị uy linh, kính cần tâu trình.
Kính cáo Bản gia Thổ Công, Táo Quân, Long Mạch và các vị Thần linh, cúi xin chứng minh, phù hộ cho toàn gia chúng con bình an thịnh vượng.
Kính thỉnh các Tiên linh, Gia tiên chúng con và những vong hồn nội tộc được thờ phụng vị cùng về hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc lòng thành, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Văn khấn gia tiên ngày Tiên Thường
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy đức Hoàng thiên hậu thổ chư vị tôn thần.
- Con kính lạy các ngài thần linh, thổ địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy Tổ Tiên nội ngoại họ.......................
Tín chủ chúng con là:.......................
Ngụ tại.......................
Hôm nay là ngày...... tháng..... năm.......
Chính ngày giỗ của.......................
Thiết nghĩ............ vắng xa trần thế, không thấy âm dung.
Năm qua tháng lại vừa ngày huý lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không thể nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, khôn bề dãi tỏ. Ngày mai Cát Kỵ, hôm nay chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ tấc thành.
Thành khấn kính mời.......................
Mất ngày...... tháng...... năm............
Mộ phần táng tại.......................
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long thịnh vượng.
Con lại xin kính mời các cụ Tổ Tiên nội ngoại, Tổ khảo, Tổ tỷ, Bá thúc, Cô dì và toàn thể các hương linh gia tiên đồng lai hâm hưởng.
Tín chủ con lại xin kính mời ngài Thổ Công, Táo Quân và chư vị Linh thần đồng lai giám cách thượng hưởng.
Tín chủ con lại mời các vị vong linh tiền chủ hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng.
Lễ bạc lòng thành, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Văn khấn thổ thần, táo quân, long mạch và các vị thần linh ngày Tiên Thường (Cát Kỵ)
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy đức Hoàng thiên hậu thổ chư vị tôn thần.
- Con kính lạy ngài đông trù tư mệnh táo phủ thần quân.
- Con kính lạy các ngài thần linh, thổ địa cai quản trong xứ này.
Hôm nay là ngày...... tháng...... năm.......
Tín chủ chúng con là:..........................
Ngụ tại..........................
Nhân hôm nay là ngày giỗ của..........................
Chúng con cùng toàn thể gia quyến tuân theo nghi lễ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương dâng lên trước án toạ tôn thần cùng chư vị uy linh.
Chúng con kính mời ngài Thổ công, táo quân và chư vị linh thần đồng lai giám cách thượng hưởng.
Tín chủ lại mời các vị vong linh tiền chủ hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng.
Lễ bạc lòng thành, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Văn khấn Gia tiên ngày Giỗ Thường (Cát Kỵ)
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Đức hoàng thiên hậu thổ chư vị tôn thần.
- Con kính lạy các ngài thần linh, thổ địa cai quản trong xứ này.
- Con kính lạy Tổ Tiên nội ngoại họ........................
Tín chủ chúng con là........................
Ngụ tại........................
Hôm nay là ngày..... tháng..... năm.......
Chính ngày Cát kỵ của........................
Thiết nghĩ........ vắng xa trần thế, không thấy âm dung.
Năm qua tháng lại vừa ngày huý lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên.
Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, khôn bề dãi tỏ. Ngày mai Cát Ky, hôm nay chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ tấc thành.
Thành khẩn kính mời.........................
Mất ngày..... tháng..... năm.......
Mộ phần táng tại.........................
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long thịnh vượng.
Con lại xin kính mời các cụ Tổ Tiên nội ngoại, Tổ khảo, Tổ tỷ, Bá thúc, Cô dì và toàn thể các hương linh gia tiên đồng lai hâm hưởng.
Tín chủ con lại xin kính mời ngài Thổ Công, Táo Quân và chư vị Lĩnh thần đồng lai giám cách thượng hưởng.
Tín chủ lại mời các vị vong linh tiền chủ hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc lòng thành, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì cho chúng con được bách sự cát tường, vạn sự bình an.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Theo phong tục cổ truyền người Việt Nam luôn coi trọng ngày cúng giỗ Tổ Tiên. Ngày giỗ Thường - Cát Kỵ là ngày kỷ niệm người chết qua đời. Đây là điều quan trọng nhất trong phụng sự Tổ Tiên. Con cháu phải nhớ ngày này để làm tròn bổn phận với người mất. Suốt từ lúc cáo giỗ ngày Tiên Thường cho đến hết ngày hôm sau, bàn thờ lúc nào cũng có thắp hương.
Dùng thủ lợn hoặc thủ bò để thờ Thổ Công trong ngày giỗ. Khách tới ăn giỗ có thể mang đồ lễ là vàng hương, trầu rượu, trà nến, hoa quả. Khi khách tới, con cháu phải đón đồ lễ đặt lên bàn thờ trước khi khách lễ.
Khách lễ trước bàn thờ: 4 lạy 3 vái. Gia chủ đứng đáp lễ Lễ bàn thờ xong, khách quay vái người đáp lễ.
Sau khi bày cỗ bàn, thắp hương, gia chủ khăn áo chỉnh tề bước vào chiếu trải trước bàn thờ, chuẩn bị lễ.
Gia chủ đứng thẳng, chắp hai tay giơ cao lên ngang trần, cong mình cúi xuống, đặt hai tay vẫn chắp xuống chiếu, cúi rạp đầu xuống gần hai bàn tay đang chắp (thể thủ phục), cất đầu và mình thẳng lên, đồng thời co chân phải lên chiếu để sửa soạn đứng dậy, hai bàn tay vẫn chắp xuống tì vào đầu gối bên phải mà đứng lên. Sau khi gia chủ, con cháu, bạn bè thân hữu, khách khứa khấn lễ xong. Đợi hết 3 tuần hương thì gia chủ lễ tạ, hoá văn khấn, hóa vàng, rồi xin lộc hạ lễ.
Cuối cùng gia chủ bày bàn, bày mâm cỗ mời họ tộc, khách khứa ăn giỗ, cùng ôn lại những kỷ niệm về người đã khuất và thăm hỏi lẫn nhau.
