Ý nghĩa
Ông bà ta xưa chọn Tiết Thanh Minh là ngày cắt cỏ trên mộ và đắp đất lên mộ (tảo mộ). Vì ngày này thời tiết chuyển sang ấm dần, mưa nhiều hơn, cây cỏ tốt hơn trùm lên mộ, có thể làm
mộ sụt lở nên cần phải cắt cỏ, đắp thêm đất lên mộ. Nhân lúc đi Thanh Minh tảo mộ, để tưởng nhớ tổ tiên, người thân đã khuất, mọi người có thể dạo chơi ngắm cảnh cỏ cây tươi tốt, nên còn gọi là Đạp Thanh. Nguyễn Du có câu:
Thanh Minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ, hội là Đạp Thanh
Cách chuẩn bị phần lễ cho tết thanh minh
Lễ ngoài mộ
Tùy từng gia đình, lễ cúng Thanh minh ở phần mộ tổ tiên có thể là lễ chay hoặc lễ mặn. Các lễ vật cơ bản gồm: Hương, đèn, trầu, cau, tiền vàng, rượu, thịt (chân giò, gà luộc hoặc một khoanh giò nạc 4 vài lạng), hoa quả.
Ngoài ra các gia đình có thể sắm lễ chay hoặc lễ mặn:
- Lễ chay cúng Thanh minh gồm: Hương, đèn, trầu, cau, tiền vàng, xôi, chè, oản, chuối, bánh kẹo, hoa quả, nước, gạo, muối, bỏng, chén mật ong.
- Lễ mặn cúng Thanh minh: Mâm cỗ mặn ngoài những đồ cúng như trên còn có thêm rượu, thịt, chân giò, gà luộc hoặc khoanh giò.
Khi đến nghĩa trang hay khu vực có để mộ phần của gia đình mình thì gia chủ dọn dẹp, sửa sang lại ngôi mộ cho sạch sẽ. Sau đó đặt lễ vào chỗ thờ chung, thắp đèn, nhang, vái ba vái vị Linh thần Thổ địa rồi khấn.
Lễ cúng Thanh minh tại nhà
Bạn có thể làm mâm cúng Tết Thanh minh với đầy đủ các món mặn như xôi, gà luộc, giò, canh măng, miến, thêm đĩa xào… và một số lễ vật khác như hoa quả, hoa tươi, trầu cau, vàng mã... Các gia đình Phật tử chuẩn bị mâm cúng chay.
Một số gia đình không nấu cỗ cúng Tết Thanh minh, chỉ thắp hương với hoa và quả tươi, trà, bánh kẹo... để tỏ lòng tưởng nhớ, tri ân tổ tiên.
Lễ vật cúng Thanh minh tại nhà không cần quá cầu kỳ, tùy thuộc vào điều kiện của mỗi gia đình và phong tục của từng địa phương để chuẩn bị.
Trước khi thực hiện lễ cúng, cần dọn dẹp nhà cửa gọn gàng sạch sẽ, lau sạch bàn thờ gia tiên.
Các bài văn khấn Tết thanh minh
Văn Khấn Tết Thanh Minh Tại Nhà
Dưới đây là bài cúng Thanh minh tại nhà mà gia chủ đầy đủ nhất mà gia chủ có thể tham khảo:
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương
Con lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc họ…
Con lạy bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia
Hôm nay là ngày... tháng... năm...
Nay con giữ việc phụng thờ tên là..., tuổi…, sinh tại xã..., huyện..., tỉnh... cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.
Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.
Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.
Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, đề tâm xếp nếp, vuốt ve che chở cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, ba tháng mùa hè chín tháng mùa đông đều mát mẻ, tốt tươi. Điều lành mang lại, điều dữ mang đi cho công việc của gia đình con đều thuận buồm xuôi gió, gặp nhiều may mắn.
Chúng con kính dâng lễ bạc tâm thành, cúi xin gia tiên chứng minh chứng giám cho lòng thành của toàn thể gia quyến.
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật! (cúi lạy 3 lần)
Văn Khấn Tết Thanh Minh Ngoài Mộ
Khi thực hiện cuộc lễ này, gia chủ cần khấn hai bài văn khấn. Đó là bài khấn lễ âm phần Long Mạch, Sơn thần thổ phủ nơi mộ, kính cáo với các thần linh cai quản khu vực có đặt phần mộ và bài khấn lễ vong linh trước phần mộ nhà mình.
Sau khi đọc xong bài văn khấn Tết thanh minh nếu được viết ra giấy thì sẽ đem hóa.
Bài khấn lễ âm phần Long Mạch, Sơn thần thổ phủ nơi mộ
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy các ngài Thần linh bản xứ cai quản ở trong khu
vực này. Hôm nay là ngày...............
Tín chủ chúng con là...............
Ngụ tại...............
Nhân tiết Thanh mình, thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày ra trước án, kính mời chư vị Tôn thần lai lâm chiếu giám.
Tình cờ chỉ kỳ vì: chúng con cố ngôi rmộ của ...............
Táng tại xứ này, nay muốn tảo mộ, vì vậy chúng con xin kính cáo các đấng Thần linh, thổ công, Thổ phủ long mạch, Tiền Chu tước, Hậu Huyền vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch hổ và Liệt vị Tôn thần cai quản ở trong khu vực này.
Thiết nghĩ: Tôn thần thông minh chính trực, đức lớn công cao, nhân từ hiếu sinh, hộ nhân giúp vật, nay xin thương xót tín chủ chúng con, tới đây chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho vong linh được an nhàn yên ổn, siêu thoát. Phù trì cho tín chủ chúng con được toàn gia an khang thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự cát tường, tất cả đều được thấm nhuần quang linh của chư vị Phúc thần.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (cúi lạy 3 lần)
Bài khấn lễ vong linh ngoài mộ
Nam mô A DI Đà Phật!
Nam mô A DI Đà Phật!
Nam mô A DI Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy hương linh.(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ khảo, Tổ tỷ)
Hôm nay là ngày......tháng......năm............
Nhân tiết................................................................................
Chúng con cùng toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao đầy, gây dựng cơ nghiệp của................ chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng, cáo yết Tôn thần, hiến cúng hương linh............. Lại xin sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, cho được dầy bền, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn phật Thánh phù trì, độ đức trời che đất chỏ, cảm niệm thần linh phù hộ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái.
Con cháu chúng con xin vì hương linh ............ phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên làm phúc, cúng dâng Tam Bảo, giúp cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.
Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điểm lành mang đến, điềm dữ xua đi. Độ cho chúng con gia đạo hưng long, cháu con vui hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh, bách sự cát tường như ý.
Chúng con tâm nguyện lòng thành, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A DI Đà Phật!
Nam mô A DI Đà Phật! (cúi lạy 3 lần)
Lưu ý: Sau khi khấn xong, đợi hết 2/3 tuần hương thì đi lễ tạ các nơi, hóa vàng, xin lộc và mọi người trở về nhà làm lễ gia thần và gia tiên ở nhà.
Trên đây là văn khấn Tết Thanh minh tại nhà và ngoài mộ 2023 chuẩn nhất mà Văn khấn gia tiên tổng hợp lại được. Hi vọng những thông tin mà chúng tôi cung cấp sẽ giúp bạn thể hiện được lòng thành kính của mình đối với tổ tiên.