Ý nghĩa
Theo tín ngưỡng truyền thống của người Việt Nam Tiết Trung Nguyên là tiết của dịp “Xá tội vong nhân” nơi âm phủ. Người xưa cho rằng: Ngày Rằm tháng bảy hàng năm thì mọi tội nhân cõi âm, trong đó có những vong linh của gia đình, họ tộc mình đang bị giam cầm nơi địa ngục được xá tội và ra khỏi âm Phủ lên Dương Gian. Bởi vậy, các gia đình ở Dương Gian làm cỗ bàn, vàng mã cúng gia tiên, cầu siêu độ trì cho họ. Ngoài cúng gia tiên ngày “Xá tội vong nhân” mọi nhà còn bày lễ cúng chúng sinh ngoài sân, trước thềm nhà để cúng cô hồn, ma đói là những vong linh “không nơi nương tựa”.
Sắm lễ
Ngày Rằm tháng Bảy theo tục xưa, mọi gia đình đều sắm hai lễ để cúng:
- Lễ cúng gia tiên gồm:
- Hương
- Hoa
- Rượu
- Xôi
- Mâm cỗ mặn (với nhiều món ăn được chế biến cẩn thận, trình bày đẹp)
- Vàng mã
- Quần áo giấy, hài giấy...
- Lễ cúng chúng sinh gồm các lễ vật:
- Bánh đa
- Bỏng
- Ngô, khoai lang luộc
- Trứng luộc
- Kẹo bánh
- Xôi
- Chè
- Cháo hoa
- Vàng mã, tiền giấy
- Quần áo chúng sinh...
Bài văn khấn tết Trung Nguyên
Văn khấn Thần linh
(Ngày Răm tháng Bảy tại nhà)
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát.
- Con kính lạy Đức Mục Kiểu Liên Tôn Giả.
Hôm nay là ngày rằm tháng Bảy năm....
Tín chủ chúng con là.............................
Ngụ tại...................................................
Thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án.
Chúng con thành tâm kính mời:
Ngài Địa Tạng Vương Bồ Tát, Ngài Mục Kiểu Liên Tôn Giả.
Chúng con thành tâm kính mời Ngài Kim Niên Đương cai Thái tuệ chí đức tôn thần. Ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư Vị Đại Vương. Ngài Bản xứ thần linh Thổ địa. Ngài Bản gia Táo quân và tất cả các vị Thần linh cai quản trong khu vực này.
Cúi xin các ngài giáng lâm án toạ, xét soi chứng giám. Nay gặp tiết Vu Lan ngày vong nhân được xá tội. Chúng con đội ơn Tam bảo Phật trời phù hộ, thần linh các đấng chở che, công đức lớn lao nay không biết lấy gì đền báo. Do vậy kính dâng lễ bạc, dãi tỏ lòng thành nguyện mong nạp thụ. Phù hộ độ trì cho chúng con và cả gia đình người người mạnh khoẻ, già trẻ bình an hướng về chính đạo. Lộc tài vượng tiến, gia đạo hưng long, bách sự cát tường.
Chúng con thành tâm, kính lễ cầu xin, cúi xin chư vị Tôn thần chứng giám, phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Văn khấn Tổ Tiên
(Ngày Răm tháng Bảy tại nhà)
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Tổ Tiên nội ngoại và chư vị hương linh.
Tín chủ chúng con là:.................
Ngụ tại:.................
Hôm nay là ngày Rằm tháng Bảy năm ...................
Gặp tiết Vu Lan vào dịp Trung Nguyên, nhớ đến Tổ tiên ông bà cha mẹ đã sinh thành ra chúng con, gây dựng cơ nghiệp, xây đắp nền nhân, khiến nay chúng con được hưởng âm đức. Do vậy cho nên nghĩ đức cù lao khôn báo, cảm công trời biển khó đền. Chúng con sửa sang lễ vật, hương hoa kim ngân và các thứ lễ nghi bầy trước linh toạ. Thành tâm kính mời:
Các cụ Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá thúc huynh đệ, Cô di tỷ muội, và tất cả các hương hồn trong nội tộc, ngoại tộc của họ..............
Cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng về linh sàng chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho con cháu mạnh khoẻ bình an, lộc tài vượng tiến, gia đạo hưng long, hướng về chính giáo.
Tín chủ lại mời: cắc vị vong linh y thảo phụ mộc, phẳng phất ở trong đất này. Nhân lễ Vu Lan giáng tới linh toạ, chiêm ngưỡng Tôn thần, hâm hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho chúng con được an khang thịnh vượng, vạn sự cát tường.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Văn khấn chúng sinh
(Ngày Rằm tháng Bảy ngoài trời)
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A DI Đà Phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật
mười phương.
- Con lạy Chư Phật mười phương.
- Con lạy đức Phật Di Đà.
- Con lạy đức Phật Thích Ca giáng trần.
- Con lạy Bồ Tát Quan Âm.
- Con lạy Táo Phủ Thần quân chính thần.
Tiết trời tháng 7 thu phân
Ngày rằm xá tội vong nhân hải hà
Âm cung mở cửa ngục ra
Vong linh không cửa không nhà bơ vở
Đại Thánh Khảo giáo - A Nan Đà Tôn giả
Tiếp chúng sinh không mả không mồ
Gốc cây, xó chợ, đầu đường
Không nơi nương tựa đêm ngày lang thang
Quanh năm đói rét cơ hàn
Không manh áo mỏng che làn heo may
Cô hồn Nam, Bắc, Đông, Tây
Trẻ, già, trai gái về đây hợp đoàn
Dù rằng chết uổng, chết oan
Chết vì nghiện hút, chết ham làm giàu
Chết tai nạn, chết đao bình
Chết đâm, chết chém, chết đánh nhau tiền tình
Chết bom đạn, chết đao bình
Chết vì hoả hoạn, chết vì sản sinh giống nòi
Chết vì sét đánh giữa trời
Chết vì chó dại, đắm đò chết trôi
Nay nghe tín chủ thỉnh mời
Lai lâm nhận hưởng mọi lời trước sau
Cơm canh, cháo, nẻ, trầu cau
Tiền vàng, quần áo đủ màu đỏ xanh
Gạo, muối, quả, thực, hoa đăng
Mang theo một chút để dành nay mai
Phù hộ tín chủ lộc tài
An khang thịnh vượng hoà hài gia trung
Nhớ ngày xá tội vong nhân
Lại về tín chủ thành tâm thỉnh mời
Bây giờ nhận hưởng xong rồi
Dắt nhau già trẻ về nơi âm phần
Tín chủ tiêu hoá kim ngân
Cùng với áo quần đã được phân chia
Kính cáo Tôn Thần
Chứng mình công đức
Cho tín chủ con tên là.....................
Cùng vợ là...........................
Con trai là...........................
Con gái là...........................
Ngụ tại số nhà....... đường phố........ Phường........ quận (huyện)........ Thành phố (Tỉnh)........
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Chú ý: Khi đốt tiền vàng, quân áo... thì đồng thời rắc vung gạo, muối rải ra khắp hướng.