Ý nghĩa
Ông bà ta xưa quan niệm rằng: Đứa ttrẻ được sinh ra là do các vị Đại Tiên (Bà chúa Đầu thai), Tiên Mụ mà trực tiếp là 12 bộ Tiên Nương (12 bà Mu) nặn ra ban cho. Vì vậy, khi đứa trẻ đầy cữ (đứa trẻ chào đời được 3 ngày), đầy tháng (đứa trẻ chào đời được một tháng), đầy năm; bố mẹ, ông bà đứa trẻ phải bày tiệc cúng Mụ để tạ ơn các bà Mụ và cầu xin các Mụ ban cho đứa trẻ mọi điều may mắn tốt lành.
Cách làm lễ cúng mụ
Sắm lễ
Lễ cúng Mụ phải được làm cẩn thận chu đáo, với các lễ vật bao gồm:
- 12 đôi hài xanh giống hệt nhau và một đôi hài cũng màu xanh nhưng to hơn.
- 12 nén vàng xanh giống nhau và một nến vàng xanh to hơn.
- 12 bộ váy áo đẹp màu xanh giống hệt nhau và một bộ váy áo xanh cắt giống 12 bộ kia nhưng to hơn.
- 12 miếng trầu cánh phượng giống hệt nhau và một miếng trầu têm cánh phượng to hơn.
- 12 bộ đồ chơi: Bát, đĩa, đũa, thìa, chén cốc, con giống, xe cộ, nón, mũ... giống hệt nhau và một bộ giống như vậy nhưng to hơn (những đồ lễ này có thể bằng nhựa, bằng sành sứ).
- 12 con cua, 12 con ốc, 12 con tôm to nhỏ bằng nhau để sống (tôm có thể đồ chín) là lễ vật dâng cúng 12 bà Mụ. Và mỗi loại một con to hơn hoặc nhiều con (ít nhất ba con) cũng để sống là lễ vật đâng cúng bà Mụ Chúa. (Các con này để vào bát to bày cúng, sau khi cúng xong thì đem cua, ốc thả ra ao, hồ; tôm có thể thụ lộc).
- Phẩm oản, bánh kẹo, hoa quả chia đều thành 12 phần giống nhau và một phần có đủ phẩm oản, bánh kẹo, hoa quả nhưng lớn hơn (hoặc nhiều hơn).
- Lễ mặn: Xôi, gà, cơm, canh, các món lễ mặn, rượu...
- Bát hương, lọ hoa tươi nhiều màu, tiền vàng, cốc nước thanh tịnh (bày ở mâm trên cùng lễ mặn).
Bày lễ
Bày lễ cúng Mụ mang tính chất thành kính, văn hóa và nghệ thuật, thường bàn lễ cúng Mụ được bày (trình bày) một cách hài hoà, cân đối.
Tất cả lễ vật dâng bà Mụ chúa để ở chính giữa phía trên của hương án.
- Lễ vật dâng 12 bà Mụ chia thành 12 phần giống nhau.
- Mâm lễ mặn cùng hương, hoa nước để trên cùng.
- Mâm tôm, cua, ốc để phía dưới.
Sau khi bày lễ xong, bố hoặc mẹ cháu bé thắp 3 nén hương, rồi bế cháu bé ra trước án khấn:
Văn khấn cúng mụ
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
- Con lạy chín phương mười phương Trời, mười Phương Chư Phật, Chư Phật
- Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa
- Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa
- Con kính lạy Đệ tam Tiên Mụ đại tiên chúa
- Con kính lạy Thập nhị bộ Tiên Nương
- Con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương.
Hôm nay là ngày..... tháng..... năm.....
Vợ chồng con là........ sinh được con trai (gái) đặt tên là..........
Nay nhân ngày đầy tháng (đây cữ, đây năm) chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bầy lân trước trước bàn toạ chư vị tôn thần kính cẩn tâu trình.
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiển, chư Tiên Bà, các đấng thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên Tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu, tên... sinh ngày......được mẹ tròn, con vuông.
Cúi xin chư vị Tiên Bà, chư vị Tôn thân giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô tai vô ương, vô hạn vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con được phúc
thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa khang thái, hưng vượng. Chúng con xin thành tâm kính lễ.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Khi đã khấn xong thì bố hoặc mẹ chấp tay bé lại vái trước án 3 vái sau 3 tuần hương thì lễ tạ. Sau đó gia đình mang vàng mã, váy áo đi hoá, vấy rượu lúc đang hoá; đem tôm, cua, ốc đi phóng sinh tại các ao, hồ, sông để cầu phúc; các đồ chơi bằng nhựa, sành sứ thì giữ lại cho cháu bé để lấy khước.
Cuối cùng cả gia đình và bạn bè cùng thụ lộc chúc cho cháu bé mọi điều tốt lành.
